Η Πρωτομαγιά είναι η γιορτή της άνοιξης και της φύσης . Για τους αρχαίους λαούς ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς σηματοδοτούσε την τελική νίκη του καλοκαιριού απέναντι στον χειμώνα, της ζωής επί του θανάτου και έχει ρίζες που ανάγονται σε προχριστιανικές αγροτικές λατρευτικές τελετές για τη γονιμότητα των αγρών και κατ’ επέκταση, και των ζώων και των ανθρώπων. Η σημασία της ημέρας της Πρωτομαγιάς για τους αρχαίους λαούς οφείλεται στο γεγονός πως ημερολογιακά (για το βόρειο ημισφαίριο) η πρώτη ημέρα του Μαΐου βρίσκεται ανάμεσα στην εαρινή ισημερία και το θερινό ηλιοστάσιο, τοποθετείται δηλαδή στην αρχή της άνοιξης.

Η αρχαιότατη γιορτή της Πρωτομαγιάς συνεχίστηκε στο διάβα των αιώνων με διάφορες μορφές και εκδηλώσεις. Από τα έθιμα της Πρωτομαγιάς αυτό που επέζησε μέχρι και σήμερα είναι η προετοιμασία ενός στεφάνου από λουλούδια, χλωρά χορτάρια και αγριολούλουδα. Το στεφάνι κρέμεται είτε στην είσοδο του σπιτιού/διαμερίσματος είτε στο μπαλκόνι. Σε μερικά μέρη παραμένει εκεί μέχρι το βράδυ του καλοκαιριού (θερινό ηλιοστάσιο, 21 Ιουνίου) και στη συνέχεια καίγεται στις φωτιές του Αϊ-Γιάννη (24 Ιουνίου).

Στα αστικά κέντρα όπως η πόλη των Σερρών και η Θεσσαλονίκη, ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς στα τέλη του 19ου αι. και στις αρχές του 20ού είχε το χαρακτήρα που έχει και σήμερα. Οι κάτοικοι πήγαιναν στην εξοχή, έφτιαχναν στεφάνια, μάζευαν λουλούδια, κάθονταν σε κάποιο εξοχικό κέντρο και το βράδυ επέστρεφαν στο σπίτι.

Ρερπορτάζ της εφ. Μακεδονία (2 Μαΐου 1913, σελ. 2) σχετικά με τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη του 1913.

Στις μικρές αγροτικές κοινωνίες όπως ήταν η Σκοτούσσα, η φύση αποτελούσε τόπο εργασίας αλλά και τόπο διασκέδασης. Η Πρωτομαγιά ήταν για τους χωρικούς μια ευκαιρία για διασκέδαση, χορό, φαγητό και συνάντηση με φίλους και συγγενείς. Μετά το 1920 άρχισαν οι πρώτες εξορμήσεις εκτός Σκοτούσσας, κυρίως προς το γειτονικό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου στο Παλαιόκαστρο. Οι Σκοτουσσαίοι, χρησιμοποιώντας κλαδιά ιτιάς, έφτιαχναν στεφάνια τα οποία τα στόλιζαν με αγριολούλουδα, παπαρούνες, μαργαρίτες και τα φορούσαν στο κεφάλι τους. Το βράδυ όταν επέστρεφαν στο σπίτι τους τα κριμούσαν στην είσοδο της κατοικίας. Πολλοί έφταχναν στεφάνια και τα τοποθετούσαν στα κέρατα των ζώων που έσερναν το κάρο στο δρόμο για την εξοχή. Όταν τα κάρα αντικαταστάθηκαν από μηχανοκίνητα μέσα όπως τρακτέρ ή φορτηγάκια, το στεφάνι έμπαινε και πάλι σε περίοπτη θέση.

Πρωτομαγιά Σκοτουσσαίων το 1938

Στη διάρκεια της Κατοχής ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς είχε ατονήσει. Μόλις τελείωσε ο πόλεμος οι Σκοτουσσαίοι βρήκαν και πάλι ευκαιρία για εκδρομές και εξορμήσεις στη φύση.

Σκοτουσσαίοι γιορτάζουν την Πρωτομαγιά στην περιοχή Κιόσκια Σερρών
Πρωτομαγιά στο μοναστήρι του Παλαιοκάστρου το 1954

Από τις αρχές του 1950 σχεδόν όλοι οι κάτοικοι, χρησιμοποιώντας κάρα και ότι άλλλο μεταφορικό μέσο διέθεταν, μεταφέρονταν στο μοναστήρι του Παλαιοκάστρου για να γιορτάσουν την Πρωτομαγιά. Η τελετουργία της Πρωτομαγιάς στο μοναστήρι του Παλαιοκάστρου συνεχίστηκε μέχρι και τις αρχές του 1970. Οικογένειες ολόκληρες, συγγενείς και φίλοι ανέβαιναν στο κάρο και έπαιρναν το δρόμο για το μοναστήρι. Έπαιρναν μαζί τους αυγά, τσουρέκια, αρνί για τη σούβλα και ποτά, συνήθως κρασί ή τσίπουρο και κάτω από τη σκιά ενός δέντρου έστηναν το σεντόνι όπου θα κάθονταν για να φάνε. Σχεδόν πάντα βρίσκονταν στο χώρο και μουσικοί για να συνοδεύσουν τους Σκοτουσσαίους με τους ήχους του ζουρνά ή της γκάϊντας. Σε περίπτωση που δεν υπήρχαν μουσικοί, τότε τη θέση τους έπαιρναν οι καλλίφωνοι τραγουδιστές. Πρώτα άρχιζαν οι ετοιμασίες για το γεύμα και το ψήσιμο του αρνιού. Μετά το γεύμα και την κατανάλωση αρκετού κρασιού ή τσίπουρου ακολουθούσε ο χορός και το τραγούδι. Τα μικρά παιδιά ξεχύνονταν στις πλαγιές για να μαζέψουν λουλούδια και αγριόχορτα για την κατασκευή του στεφανιού. Παρέες ολόκληρες από μικρά παιδιά εξερευνούσαν κάθε σπιθαμή του χώρου γύρω από το μοναστήρι, ενώ οι γονείς τους ήταν απασχολημένοι είτε με την προετοιμασία του γεύματος είτε με το χορό και το τραγούδι.

Πρωτομαγιά το 1963
Σκοτουσσαίοι πάνω σε κάρο στο δρόμο για τον εορτασμό της πρωτομαγιάς
Γλέντι πρωτομαγιάς
Παραδοσιακοί χοροί σε πρωτομαγιάτικο γλέντι
Μοντέρνοι χοροί σε πρωτομαγιάτικο γλέντι
Στιγμιότυπα από τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς όπως τον βίωναν μικροί και μεγάλοι από τη Σκοτούσσα.
Μικροί Σκοτουσσαίοι χαίρονται την Πρωτομαγιά
Στιγμιότυπα από Πρωτομαγιά Σκοτουσσαίων το 1968

Για τα αγόρια της Σκοτούσσας η εξόρμηση της Πρωτομαγιάς ήταν μια από τις πρώτες εκδηλώσεις ενηλικίωσης. Από την ηλικία των 12 ετών άρχιζαν οι εξορμήσεις στο βουνό χωρίς τη συνοδεία των γονιών. Οι παρέες οργανώνονταν από το προηγούμενο βράδυ, ενώ οι μανάδες τους φρόντιζαν για τις προμήθειες. Τα τσουρέκια και τα αυγά ήταν φυσικά πάντα μέσα στον τορβά (αργότερα έγινε σάκκος), συνοδευόμενα από κοτόπουλο που θα έψηναν στην εξοχή, καθώς επίσης άλλα τρόφιμα. Πρωί-πρωί και με τις αποσκευές στην πλάτη, οι μικροί Σκοτουσσαίοι ξεκινούσαν με τα πόδια για να πάνε στο μοναστήρι. Εκεί έκαναν ότι είχαν μάθει από τους γονείς τους. Ετοίμαζαν τη σούβλα για το κοτόπουλο, τσούγκριζαν τα αυγά, έτρωγαν το τσουρέκι και αφού χόρταιναν την πείνα τους εξορμούσαν για λουλούδια, με την κρυφή ελπίδα να ανταμώσουν με κάποιο από τα κορίτσια του χωριού. Η ημέρα τους ήταν γεμάτη από εμπειρίες και κατά το απόγευμα έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής.

Πρωτομαγιάτικο γλέντι Σκοτουσσαίων το 1970 στο Μελενικίτσι. Εκεί κατέφυγαν μετά από ξαφνική μπόρα στο παρακείμενο βουνό!

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 το βιοτικό επίπεδο των Σκοτουσσαίων είχε ανεβεί σημαντικά και αρκετοί είχαν αποκτήσει είτε τρακτέρ είτε ανοιχτά φορτηγάκια (τύπου DATSUN). Αυτό τους έδινε τη δυνατότητα για πιο μακρινές εξορμήσεις και έτσι στους πρωτομαγιάτικους προρισμούς προστέθηκαν το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής στο Βαμβακόφυτο, τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στον Προμαχώνα, το Άγκιστρο, τα Πορρόϊα, η λίμνη Κερκίνη. Εφοδιασμένοι πλέον με κασετόφωνα για τη μουσική και έχοντας πάντα τις απαραίτητες προμήθειες για το γεύμα, περνούσαν την ημέρα τους σε ειδυλιακούς προορισμούς γύρω από τη Σκοτούσσα. Ήταν μια ανάπαυλα από τις εργασίες της Άνοιξης και φρόντιζαν να την εκμεταλευτούν στο έπακρο. Τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια αρκετοί Σκοτουσσαίοι γιορτάζουν την Πρωτομαγιά μέσα στο χωριό, στο άλσος με τα πλατάνια.

Στιγμιότυπα από το πρωτομαγιάτικο γλέντι των Σκοτουσσαίων το 2019 στο άλσος με τα πλατάνια

Το 2022 με πρωτοβουλία του φορέα ΚΟΙΝΟΝ ΣΚΟΤΟΥΣΣΑΙΩΝ και στα πλαίσια του εορτασμού της Πρωτομαγιάς ξεκίνησε και πάλι η πορεία από τη Σκοτούσσα προς το μοναστήρι του Παλαιοκάστρου. Η πεζοπορική εκδήλωση, πέρα από τον ψυχαγωγικό της χαρακτήρα και θέλοντας να έχει κοινό βηματισμό με τα ζητούμενα της σύγχρονης εποχής, επιδιώκει πλέον να αναδείξει τομείς όπως η άθληση, ο υγιεινός τρόπος ζωής κοντά στη φύση και ο σεβασμός του περιβάλλοντος.

Στιγμιότυπα από την πεζοπορική εκδήλωση στο μοναστήρι του Παλαιοκάστρου την Πρωτομαγιά του 2022

Μοιράσου το