Απογραφή 2021 – Προάγγελος ερημοποίησης της υπαίθρου;

Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι ο συμπαθής Μαυρογιαλούρος (Λάμπρος Κωνσταντάρας) στην ταινία “Υπάρχει και Φιλότιμο” του 1965 δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι 60 χρόνια αργότερα, η περίφημη ατάκα του “θα σας εξαφανίσωμεν”, θα γινόταν πραγματικότητα.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Το 2021 πραγματοποιήθηκε η απογραφή του πληθυσμού. Σε πανελλήνιο επίπεδο η μείωση του πληθυσμού ήταν της τάξης του 3.5%, ενώ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ήταν της τάξης του 4.8% και σε επίπεδο Νομού Σερρών η μείωση ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη (14.3%) μετά το νομό Γρεβενών (16.1%).

Θα περιοριστούμε στην ανάλυση των ευρημάτων που αφορούν την κοινότητα Σκοτούσσας μέσα στο πλαίσιο του Δήμου Ηράκλειας.

Ο πληθυσμός του Δήμου Ηράκλειας σε σχέση με την απογραφή του 2011 μειώθηκε από 21215 κατοίκους σε 15713, μείωση 26%. Ο Δήμος Ηράκλειας ανήκει στους 19 δήμους πανελλαδικά που με πληθυσμό 10000-25000 κατοίκους έχουν μείωση μεγαλύτερη του 20%. Στο Νομό Σερρών οι δήμοι είχαν την ακόλουθη μείωση πληθυσμού:

Δήμος Νέας Ζίχνης -34%

Δήμος Ηράκλειας -26%

Δήμος Αμφιπόλεως -22%

Δήμος Εμμανουήλ Παπά -21%

Δήμος Βισαλτίας -20%

Δήμος Σιντικής -16.5%

Δήμος Σερρών -4%

Σε ότι αφορά την Σκοτούσσα δυστυχώς κατέχει την αρνητική πρωτιά στη μείωση του πληθυσμού. Μαζί με το Ζευγολατιό κατέχουν τις πρώτες θέσεις στη μείωση πληθυσμού. Συγκεκριμένα στο Ζευγολατιό ο πληθυσμός μειώθηκε από 450 κατοίκους σε 249 (ποσοστό μείωσης 44.7%), ενώ στην Σκοτούσσα ο πληθυσμός μειώθηκε από 1389 κατοίκους σε 795 (ποσοστό μείωσης 43.8%). Ο πληθυσμός δηλαδή της Σκοτούσσας προσέγγισε τα επίπεδα πληθυσμού της απογραφής του 1920 όταν το χωριό είχε αποδεκατιστεί από τις συνέπειες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την ομηρία των κατοίκων στη Βουλγαρία.

Η μείωση του πληθυσμού στους οικισμούς του Δήμου Ηράκλειας έχει ως εξής:

1.Ζευγολατιό -44.7%

2.Σκοτούσσα -43.8%

3.Στρυμονικό -41.3%

4.Μελενικίτσι -40%

5.Καρπερή -35.6%

6.Ν Τυρολόη -35%

7.Παλαιόκαστρο -33%

8.Χείμαρρος -33%

9.Γεφυρούδι -31.5%

10.Αμμουδιά -31%

11.Τριάδα -30%

12.Λιβαδοχώρι -25.6%

13.Καλόκαστρο -25.5%

14.Λιθότοπος -25.3%

15.Δασοχώρι -22.4%

16.Βαλτερό -22%

17.Χρυσοχώραφα -21.9%

18.Κοίμηση -21.4%

19.Λιμνοχώρι -20.3%

20.Ηράκλεια -14%

21.Ποντισμένο -8.8%

Σε απόλυτους αριθμούς μείωσης των κατοίκων η Σκοτούσσα μοιράζεται την πρωτιά με το Στρυμονικό. Συγκεκριμένα στο Στρυμονικό ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 665 άτομα και στη Σκοτούσσα κατά 594 άτομα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η μείωση αυτή του πληθυσμού αφορά το διάστημα κατά το οποίο οι τρεις δήμοι (Ηράκλειας, Στρυμονικού και Σκοτούσσας) συνενώθηκαν σε έναν εννιαίο δήμο, τον Δήμο Ηράκλειας. Στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας η Ηράκλεια παρουσίασε μείωση της τάξης του 14%, ενώ η Σκοτούσσα και το Στρυμονικό κυριολεκτικά αποδεκατίστηκαν αφού σε σχέση με την Ηράκλεια παρουσίασαν τριπλάσια μείωση πληθυσμού. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι και τα χωριά στους πρώην δήμους Σκοτούσσας και Στρυμονικού παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλές μειώσεις πληθυσμού με την χειρότερη επίδοση να αφορά τον πρώην Δήμο Σκοτούσσας όπου τα χωριά παρουσιάζουν μείωση μεταξύ 43.8-31%.

Ο μέσος όρος μείωσης του πληθυσμού σε όλο τον Δήμο Ηράκλειας είναι 28.8%. Εξετάζοντας ειδικότερα την περίπτωση της Σκοτούσσας, εάν ο πληθυσμός συνεχίσει να μειώνεται με το ρυθμό της προηγούμενης δεκαετίας τότε το 2121 θα υπάρχουν στην Σκοτούσσα μόνο 3 κάτοικοι, ενώ εάν πάρουμε το καλό σενάριο ότι ο πληθυσμός θα μειώνεται με βάση το μέσο όρο, τότε το 2121 στην Σκοτούσσα θα υπάρχουν 38 κάτοικοι.

Ένα πρώτο συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί είναι ότι ο νόμος της συνένωσης των δήμων σε βάθος χρόνου θα εξαφανίσει τα χωριά κάνοντας πραγματικότητα την ατάκα του Μαυρογιαλούρου. Οι κεντρικοί δήμοι με τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και τις ανεπαρκείς υποδομές για κοινωνικές, οικονομικές και παραγωγικές παρεμβάσεις δεν είναι σε θέση να σταματήσουν τον αφανισμό της υπαίθρου. Οι τοπικές κοινότητες που κράτησαν ζωντανή την ύπαιθρο για αιώνες, μην έχοντας πλέον καμμία αρμοδιότητα, δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τα του οίκου τους, έχουν περιοριστεί σε παθητικό ρόλο και παραμένουν θεατές μιας καταστροφής που θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες. Οι κοινότητες που θα πάρουν πρωτοβουλίες, θα βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις και θα διεκδικήσουν να παίξουν ένα ρόλο, ξεπερνώντας τις αγκυλώσεις και την αδιαφορία, εκούσια ή ακούσια, των κεντρικών δήμων και της κεντρικής εξουσίας, αυτές οι κοινότητες θα συνεχίσουν να ακμάζουν και να διατηρούν τον πληθυσμό τους. Κοινότητες κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα, κοντά σε τουριστικές περιοχές, όσες έχουν κάποια βιομηχανική ή μεταποιητική δραστηριότητα και όσες διαθέτουν εύκολη οδική πρόσβαση προς τα αστικά κέντρα, αυτές έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι σε θέση να αντισταθούν με σθένος στη λαίλαπα της ερημοποίησης.